ΔΗΜΟΣ ΒΟΛΟΥ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ & ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ
Βόλος, Νοέμβριος 2012
Μελέτη
Αλλαγή Διαδρομής Αστικών και Υπεραστικών Λεωφορειακών Γραμμών στην Πόλη του Βόλου.
Συντάκτης: Χαράλαμπος Α. Σκυργιάννης
Συγκοινωνιολόγος Μηχανικός MSc
1. Η κυκλοφοριακή κατάσταση της οδού Ιάσονος
1.1 Η οδός Ιάσονος είναι μία από τις Κύριες Αρτηρίες του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Βόλου. Η οδός είναι μονοδρομημένη και είναι η κύρια είσοδος της πόλης από δυτικά-νοτιοδυτικά (Οδός Λαρίσης – Λεωφόρος Αθηνών) μέσω της οδού Λαμπράκη, και μέσω αυτής διακινείται το μεγαλύτερο ποσοστό των διαμπερών κινήσεων προς Βόρειο (δια της οδού Κ.Καρτάλη) και Ανατολικό (δια της οδού Πολυμέρη) Πήλιο. Σήμερα λειτουργεί με δύο (2) λωρίδες κυκλοφορίας και επιτρεπόμενη στάση οχημάτων εκατέρωθεν στο τμήμα Μπόρελ-Κ.Καρτάλη, και με δύο (2) λωρίδες κυκλοφορίας και επιτρεπόμενη στάση οχημάτων δεξιά στο τμήμα Κ.Καρτάλη-Φιλελλήνων. Στον άξονα της οδού, από την αρχή της (οδός Μπόρελ) μέχρι το τέλος της (οδός Φιλελλήνων) έχουν τοποθετηθεί με απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου Βόλου αρ. 375/2007 πλαστικά κολονάκια (κορύνες), που καθιστούν αδύνατη την ανεξέλεγκτη (παράνομη) στάθμευση οχημάτων κατά μήκος της οδού, με αποτέλεσμα να έχει βελτιωθεί αισθητά η ροή της κυκλοφορίας, κυρίως στο τμήμα Κ.Καρτάλη-Φιλελλήνων. Τα προβλήματα συμφόρησης που παρατηρούνται στο τμήμα Μπόρελ-Κ.Καρτάλη αποτελούν το κύριο αντικείμενο αυτής της μελέτης και θα αναλυθούν διεξοδικά στα επόμενα.
Ταυτόχρονα, η οδός Ιάσονος αποτελεί κύριο άξονα των διαδρομών των Αστικών και Υπεραστικών Συγκοινωνιών, καθώς από αυτήν διέρχονται σε σταθερή, καθημερινή βάση:
· οι 10 από τις 12 λεωφορειακές γραμμές του Αστικού ΚΤΕΛ Βόλου με 431 διελεύσεις λεωφορείων το 24ωρο
· όλες οι λεωφορειακές γραμμές του ΚΤΕΛ Υπεραστικών Γραμμών Νομού Μαγνησίας, που εξυπηρετούν όλα τα χωριά του Πηλίου με 48 διελεύσεις λεωφορείων το 24ωρο
1.2 Για την οδό υπάρχουν Μετρήσεις Κυκλοφοριακού Φόρτου και Σύνθεσης της Κυκλοφορίας στους νευραλγικούς σηματοδοτούμενους κόμβους Ιάσονος-Ελ.Βενιζέλου και Ιάσονος Κ.Καρτάλη (οι οδοί Ελ.Βενιζέλου/Ιωλκού και Κ.Καρτάλη είναι οι δύο Κύριες Αρτηρίες του Πολεοδομικού Συγκροτήματος στην κατεύθυνση Βορράς-Νότος (θάλασσα-Πήλιο)) από τα έτη:
1990 (ΕΛΚΕΠΑ, υπεύθυνος Χ.Σκυργιάννης)
1995-96 (Γενική Μελέτη Μεταφορών και Κυκλοφορίας, ΑΝΥΣΜΑ Α.Ε.)
2000.11 (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ΤΜΧΠΠΑ, διδάσκων Χ.Σκυργιάννης)
2003.11.27 (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ΤΜΧΠΠΑ, διδάσκων Χ.Σκυργιάννης)
2010.12.09 (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ΤΜΧΠΠΑ, διδάσκων Δ.Ναλμπάντης, συνεργάτης Χ.Σκυργιάννης)
1.3 Οι Μετρήσεις Κυκλοφοριακού Φόρτου των ετών 2000, 2003 και 2010 πραγματοποιήθηκαν από ομάδες φοιτητών του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΤΜΧΠΠΑ) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο πλαίσιο εργασίας εξαμήνου για το μάθημα «Σχεδιασμός Μεταφορών». Οι μετρήσεις του 1990 έγιναν από ομάδα εκπαιδευομένων σε Σεμινάριο του Ελληνικού Κέντρου Παραγωγικότητας (ΕΛΚΕΠΑ).
Τόσο το γενικό πλαίσιο διεξαγωγής όσο και η μεθοδολογία των μετρήσεων ήταν ακριβώς το ίδιο, ώστε τα μεγέθη που προκύπτουν να είναι απολύτως συγκρίσιμα, και περιγράφεται αναλυτικότερα στην συνέχεια με αναφορά στην τελευταία μέτρηση (2010).
Οι μετρήσεις της Γενικής Μελέτης Κυκλοφορίας και Μεταφορών 1995-1996 έγιναν με διαφορετική μεθοδολογία, δίνουν όμως απολύτως συγκρίσιμα αποτελέσματα.
1.4 Οι μετρήσεις έγιναν την Πέμπτη 9 Δεκεμβρίου 2010, στο διάστημα 07:00 έως 19:00 από παρατηρητές εκτός οδού, χωρίς, δηλαδή, καμία απολύτως παρέμβαση στην κίνηση των οχημάτων. Η επιλογή του μήνα και της ημέρας (Τρίτη ή Πέμπτη) γίνεται όλα τα χρόνια, σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές για τις κυκλοφοριακές μετρήσεις και έρευνες, ώστε οι φόρτοι να προσεγγίζουν τις τιμές ετήσιας μέσης ημερήσιας κυκλοφορίας (ΕΜΗΚ), χωρίς «εξάρσεις» ιδιαιτέρων γεγονότων, αργιών, εορτών, διακοπών κλπ.
Σημειώνεται ότι όμοιες μετρήσεις έχουν γίνει όλα τα προηγούμενα χρόνια, από το 2000 μέχρι σήμερα, σε όλους, σχεδόν, τους σημαντικούς κόμβους του Πολεοδομικού Συγκροτήματος και η βάση δεδομένων που έχει δημιουργηθεί έχει αξιοποιηθεί πολλές φορές από το Τμήμα Κυκλοφοριακού Σχεδιασμού (σήμερα Διεύθυνση Βιώσιμης Κινητικότητας) του Δήμου Βόλου, στο πλαίσιο της συνεργασίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με τον Δήμο.
Οι μετρήσεις περιλαμβάνουν πλήρη καταγραφή των διερχόμενων οχημάτων όλων των τύπων, σε όλα τα ρεύματα κυκλοφορίας ενός κόμβου. Προκειμένου να συνεκτιμηθεί το «βάρος» κάθε τύπου οχήματος στον συνολικό κυκλοφοριακό φόρτο, εφαρμόζονται συντελεστές αναγωγής σε Μονάδες Επιβατικών Αυτοκινήτων (ΜΕΑ) ως εξής:
· ποδήλατα=0,5 ΜΕΑ,
· μοτοσικλέτες γενικά=0,5 ΜΕΑ,
· ΙΧ, ΤΑΞΙ, ημιφορτηγά κλπ.=1,0 ΜΕΑ,
· λεωφορεία=3,0 ΜΕΑ,
· φορτηγά=3,0 ΜΕΑ,
· φορτηγά με ρυμουλκούμενο (νταλίκες)=5,0 ΜΕΑ.
Έτσι, ο τελικός αριθμός που προκύπτει αποτυπώνει τόσο το μέγεθος, όσο και την σύνθεση του κυκλοφοριακού φόρτου.
Τα αποτελέσματα των μετρήσεων περιλαμβάνουν για κάθε ρεύμα κυκλοφορίας στο 12ωρο της μέτρησης:
· τον ωριαίο κυκλοφοριακό φόρτο
· τον συνολικό κυκλοφοριακό φόρτο
· τον μέσο ωριαίο κυκλοφοριακό φόρτο
· τον φόρτο και την ώρα αιχμής
· την πλήρη σύνθεση της κυκλοφορίας
· τον συνολικό 12ωρο φόρτο ολόκληρου του κόμβου
Στην συνέχεια γίνεται αναγωγή στο 24ωρο για όλα τα παραπάνω μεγέθη με βάση την διεθνή παραδοχή ότι ο φόρτος του συγκεκριμένου 12ώρου (07:00-19:00) αντιπροσωπεύει το 70% του 24ωρου φόρτου. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων για τον συνολικό 24ωρο φόρτο του συνόλου των κόμβων του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Βόλου που έχουν μετρηθεί από το 2000 μέχρι και το 2010 φαίνονται στον Πίνακα 1 που επισυνάπτεται ως συνημμένο 1.
1.5 Τα αποτελέσματα των μετρήσεων έδειξαν τα εξής:
1.5.1 Στον κόμβο Ιάσονος – Ελ.Βενιζέλου (ΙΒ)
Συνολικός 24ωρος φόρτος το 2010 σε όλες τις κατευθύνσεις
24.622 ΜΕΑ/24ωρο έναντι
33.999 ΜΕΑ/24ωρο το 2003,
32.896 ΜΕΑ/24ωρο το 2000 και
26.715 ΜΕΑ/24ωρο το 1990.
Αυτό σημαίνει ότι η συνολική κυκλοφορία του κόμβου βρίσκεται το 2010 χαμηλότερα από τα επίπεδα του 1990, ενώ είχε αυξηθεί μέχρι 30% στα ενδιάμεσα χρόνια. Σε σχέση με το 2003 υπάρχει μείωση 27,6%% και σε απόλυτο αριθμό 9.377 ΜΕΑ/24ωρο λιγότερα.
Ισχυρότερο είναι το ευθύγραμμο ρεύμα της οδού Ιάσονος (18.831 ΜΕΑ/24ωρο, το 75% περίπου του συνολικού φόρτου) με αιχμή 1.286 ΜΕΑ/ώρα μεταξύ 18:00 και 19:00, περίπου ίση με την αιχμή εισόδου μεταξύ 13:00 και 14:00, και ακολουθεί με μεγάλη διαφορά το ευθύγραμμο ρεύμα της οδού Ελ.Βενιζέλου προς το Λιμάνι με 2.554 ΜΕΑ/24ωρο.
1.5.2 Στον κόμβο Ιάσονος – Κ.Καρτάλη (ΙΚ)
Συνολικός 24ωρος φόρτος το 2010 σε όλες τις κατευθύνσεις
28.606 ΜΕΑ/24ωρο έναντι
33.039 ΜΕΑ/24ωρο το 2003,
32.282 ΜΕΑ/24ωρο το 2000 και
27.384 ΜΕΑ/24ωρο το 1990.
Αυτό σημαίνει ότι η συνολική κυκλοφορία του κόμβου βρίσκεται το 2010 ελαφρά πάνω από τα επίπεδα του 1990, ενώ είχε αυξηθεί μέχρι 25% στα ενδιάμεσα χρόνια. Σε σχέση με το 2003 υπάρχει μείωση 13,4%% και σε απόλυτο αριθμό 4.433 ΜΕΑ/24ωρο λιγότερα.
Ισχυρότερο είναι το ευθύγραμμο ρεύμα της οδού Ιάσονος (14.561 ΜΕΑ/24ωρο, το 50% περίπου του συνολικού φόρτου) με αιχμή 1.065 ΜΕΑ/ώρα μεταξύ 18:00 και 19:00, περίπου ίση με την αιχμή εισόδου μεταξύ 13:00 και 14:00, και ακολουθεί το αριστερόστροφο ρεύμα από την οδό Ιάσονος προς Κ.Καρτάλη/Πήλιο με 8.189 ΜΕΑ/24ωρο.
1.5.3 Η μέση σύνθεση της κυκλοφορίας και στους δύο κόμβους, στο 12ωρο της μέτρησης δίνει:
· ποδήλατα 2,2%
· μοτοσικλέτες γενικώς 20,0%
· Ι.Χ. κλπ. 74,6%
· λεωφορεία 2,3%
· φορτηγά 1,0%
· φορτηγά με ρυμουλκούμενο (νταλίκες) 0,03% (υπενθυμίζεται ότι η οδός Ιάσονος βρίσκεται εντός του δακτυλίου στον οποίο απαγορεύεται η κίνηση φορτηγών αυτοκινήτων)
1.6 Το άμεσο και προφανές συμπέρασμα από την παραπάνω ανάλυση είναι ότι στο κυκλοφοριακό κέντρο του Βόλου κινούνται λιγότερα οχήματα, τα οποία μπορούν άνετα να διεκπεραιωθούν σε δύο ελεύθερες λωρίδες κυκλοφορίας.
Κατά την άποψή μας η μείωση αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στην λειτουργία του Περιφερειακού Δρόμου, ο οποίος σαφέστατα απορροφά το μέγιστο των βαρέων οχημάτων και αυξανόμενο αριθμό μετακινήσεων Ι.Χ. (και εξομοιούμενων) αυτοκινήτων.
Ένα άλλο ποσοστό της μείωσης της κυκλοφορίας εκτιμούμε ότι οφείλεται σε οικονομικούς λόγους της τρέχουσας συγκυρίας, αφ’ ενός στις μεγάλες αυξήσεις στις τιμές των καυσίμων και αφετέρου στην ύφεση της οικονομικής δραστηριότητας με αποτέλεσμα τη μείωση των ελκόμενων από την αγορά μετακινήσεων. Το ποσοστό αυτό δεν μπορεί να προσδιοριστεί αποκλειστικά και μόνο από μετρήσεις κυκλοφοριακού φόρτου, χρειάζεται μία ευρύτερη κοινωνικοοικονομική έρευνα, που θα περιλαμβάνει και έρευνα προέλευσης-προορισμού των μετακινήσεων.
1.7 Παρ’ όλα αυτά, από τις επί τόπου παρατηρήσεις φάνηκε ότι η οδός Ιάσονος, κατά κύριο λόγο, αλλά και η οδός Δημητριάδος παρουσιάζουν συμφορήσεις, που οφείλονται, κατά την γνώμη μας, σε αιτίες που δεν έχουν να κάνουν με τον καθ’ αυτό κυκλοφοριακό φόρτο των οδών, αλλά με την πυκνότητα της κυκλοφορίας τοπικά.
Στην οδό Δημητριάδος οι συμφορήσεις δεν είναι συστηματικές, οφείλονται κατά κανόνα σε παράνομες σταθμεύσεις είτε στην αριστερή, κατά την κίνηση, πλευρά, είτε στην δεξιά (ως διπλοπαρκάρισμα) και διαρκούν όσο διαρκεί και η διαταραχή. Δευτερεύων παράγοντας, που είναι δυνατόν να βελτιωθεί, οι επάλληλοι σηματοδότες Σπυρίδη-Κ.Καρτάλη-Ελ.Βενιζέλου, που μπορούν να συντονιστούν καλύτερα. Απόλυτη λύση επίσης θα έδινε και η τοποθέτηση κορυνών στον άξονα του δρόμου, κατά το πρότυπο των υπολοίπων αρτηριών.
Στην οδό Ιάσονος, στο τμήμα Μπόρελ-Κ.Καρτάλη υπάρχουν συστηματικές συμφορήσεις, που οφείλονται κατά κύριο λόγο στον αυξημένο φόρτο λεωφορείων αστικών, υπεραστικών γραμμών και τουριστικών (2,38% στον κόμβο ΙΒ, 2,22% στον κόμβο ΙΚ), καθώς και στην αριστερή στροφή των περισσότερων από αυτά τα λεωφορεία στον κόμβο της οδού Κ.Καρτάλη. Συγκεκριμένα: στο 12ωρο 07:00-19:00 της μέτρησης στον κόμβο ΙΒ (Ιάσονος-Ελ.Βενιζέλου) έφτασαν (προερχόμενα από Μπόρελ) 458 λεωφορεία κάθε κατηγορίας. Σ’ αυτά προστέθηκαν 6 (τουριστικά) από την Ελ.Βενιζέλου αριστερά στην Ιάσονος και έφτασαν στον κόμβο ΙΚ (Ιάσονος-Κ.Καρτάλη) επί της Ιάσονος 464 λεωφορεία. Από αυτά 153 (περ. 33%) συνέχισαν ευθεία στην Ιάσονος και 311 (περ. 67%) έστριψαν αριστερά στην Κ.Καρτάλη. Να σημειωθεί εδώ ότι το 2003 τα λεωφορεία ήταν 485, με ανάλογη κατανομή ευθείας-στροφής.
Μετά την Κ.Καρτάλη η οδός Ιάσονος φαίνεται να «αδειάζει» από οχήματα, και σε κάθε περίπτωση δεν παρουσιάζονται συστηματικές συμφορήσεις.
1.8 Περισσότερη ανάλυση του φόρτου των λεωφορείων
1.8.1 Όπως ήδη αναφέρθηκε στο σημείο 1.4, για την ποσοτικοποίηση του μεγέθους, του βάρους και, εν τέλει, της σημασίας των λεωφορείων γενικώς στην ανάλυση των κυκλοφοριακών φόρτων σε ΜΕΑ (Μονάδες Επιβατικών Αυτοκινήτων), τα λεωφορεία εξισώνονται με τα απλά φορτηγά και παίρνουν έναν συντελεστή 3. Δηλαδή θεωρούμε ότι η επιβάρυνση του κυκλοφοριακού φόρτου από ένα (1) λεωφορείο ισοδυναμεί με την ανάλογη επιβάρυνση τριών (3) Ιδιωτικής Χρήσεως αυτοκινήτων.
Και αυτό ισχύει απολύτως μόνον στον βαθμό που εξετάζουμε μόνον την ροή της κυκλοφορίας. Στην ανάλυση που καταλήγει στην Κυκλοφοριακή Ικανότητα μίας οδού, δηλαδή στην δυνατότητα μίας οδού με συγκεκριμένα γεωμετρικά χαρακτηριστικά (πλάτος οδοστρώματος, διαθέσιμες λωρίδες κυκλοφορίας, οριζόντια κλίση) να διεκπεραιώσει χωρίς συμφορήσεις – σε συνδυασμό με πιθανή φωτεινή σηματοδότηση – τον κυκλοφοριακό φόρτο που δέχεται, τα λεωφορεία εξετάζονται διεξοδικότερα, διότι τα λεωφορεία:
· κάνουν στάσεις από- επιβίβασης επιβατών, η διάρκεια των οποίων εξαρτάται από τον αριθμό και την σύνθεση των από- επιβιβαζόμενων πολιτών
· έχουν αργή εκκίνηση από στάση
· κινούνται γενικά αργά και δεν έχουν δυνατότητα ελιγμών
· είναι πολύ δύσκολο να παρακάμψουν (παράνομα) σταθμευμένα οχήματα
· έχουν μεγάλη ακτίνα στροφής όταν πρέπει να αλλάξουν κατεύθυνση
Για να ποσοτικοποιηθούν αυτές οι ιδιαιτερότητες, στην προαναφερθείσα μαθηματική ανάλυση Κυκλοφοριακής Ικανότητας εισάγονται διάφοροι συντελεστές βάρους, που υπάρχουν σε συγκεκριμένες Οδηγίες (π.χ. Αμερικανικό Highway Capacity Manual) που εφαρμόζονται και στην Ελλάδα.
1.8.2 Στην συγκεκριμένη οδό Ιάσονος και ιδιαίτερα στο τμήμα από οδό Μπόρελ μέχρι οδό Κ.Καρτάλη, ισχύουν όλα τα παραπάνω:
α) Υπάρχει μία μεγάλη στάση στο ύψος της οδού Σόλωνος, η οποία εξυπηρετεί, όπως προαναφέρθηκε (σημείο 1.1) τις 10 από τις 12 Αστικές λεωφορειακές γραμμές της πόλης και όλες τις Υπεραστικές λεωφορειακές γραμμές. Η στάση είναι κεντρική για την αγορά του Βόλου, τις Τράπεζες κλπ. και έχει συνεχώς μεγάλο αριθμό από- επιβιβαζόμενων πολιτών κάθε ηλικίας. Αυτό δημιουργεί σχεδόν σε διαρκή βάση μία συμφόρηση λεωφορείων και ακυρώνει πλήρως την λειτουργία της μίας λωρίδας κυκλοφορίας από τις δύο που διαθέτει η οδός – αυτό οδηγεί εμφανέστατα σε συμφόρηση και των κινούμενων στην οδό Ι.Χ. αυτοκινήτων.
β) Μία (1) από τις αστικές λεωφορειακές γραμμές, η αρ. 6 στρέφει αριστερά στην οδό Κοραή και τα λεωφορεία πρέπει να διασχίσουν ολόκληρο το οδόστρωμα της οδού Ιάσονος για να εισέλθουν στην σχετικά στενή οδό Κοραή.
γ) Επτά (7) από αυτές τις λεωφορειακές γραμμές, οι αρ. 2, 3, 4, 7, 8, 9 και 15 στρέφουν αριστερά στην οδό Κ.Καρτάλη και πρέπει να διασχίσουν ολόκληρο το οδόστρωμα της οδού Ιάσονος. Αυτό το ρεύμα κυκλοφορίας, από Ιάσονος προς Κ.Καρτάλη είναι το δεύτερο ισχυρότερο ρεύμα του Κόμβου Ιάσονος-Κ.Καρτάλη (ΙΚ) (βλ. σημείο 1.5.2) και δημιουργεί, μετά την στάση της οδού Σόλωνος, το μεγαλύτερο πρόβλημα στην συνολική λειτουργία της οδού.
δ) Δύο (2) από αυτές τις λεωφορειακές γραμμές, οι αρ. 1 και 5 συνεχίζουν ευθεία στην οδό Ιάσονος.
ε) Αναφορικά με την Υπεραστική Συγκοινωνία, στην οδό Ιάσονος κινούνται και οι εννέα (9) γραμμές που εξυπηρετούν το Πήλιο, και συγκεκριμένα:
· η γραμμή προς Χάνια/Ζαγορά με 2 λεωφορεία το 24ωρο
· η γραμμή προς Πορταριά/Μακρινίτσα με 8 λεωφορεία το 24ωρο
(αυτά τα δέκα (10) λεωφορεία στρέφουν επίσης αριστερά στην οδό Κ.Καρτάλη, δημιουργώντας το ίδιο πρόβλημα)
· η γραμμή Δράκεια με 2 λεωφορεία το 24ωρο
· η γραμμή Άγιος Λαυρέντιος με 2 λεωφορεία το 24ωρο
· η γραμμή Καλά Νερά/Άφησος/Αργαλαστή/Πλατανιάς?Κατηγιώργη με 15 λεωφορεία το 24ωρο
· η γραμμή Αγ.Βλάσιος/Αγ.Γεώργιος/Αγ.Τριάδα/Πινακάτες/Βυζίτσα/Μηλιές με 6 λεωφορεία το 24ωρο
· η γραμμή Νεοχώρι/Συκή με 5 λεωφορεία το 24ωρο
· η γραμμή Μηλίνα/Τρίκερι με 5 λεωφορεία το 24ωρο
· η γραμμή Τσαγκαράδα/Κισσός/Αγ.Ιωάννης με 3 λεωφορεία το 24ωρο
(αυτά τα λεωφορεία συνεχίζουν ευθεία στην οδό Ιάσονος)
1.9 Από όλα τα παραπάνω γίνεται προφανές ότι μία ελάφρυνση του μεγάλου φόρτου των λεωφορείων που δέχεται σε διαρκή βάση η οδός Ιάσονος θα λειτουργήσει ευεργετικά υπέρ της εύρυθμης κυκλοφοριακής λειτουργίας αυτής της νευραλγικής Κύριας Αρτηρίας του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Βόλου.
Η μόνη ρεαλιστική και εφαρμόσιμη λύση είναι η πρόταση για διέλευση των αστικών λεωφορειακών γραμμών 2, 3, 4, 7, 8 και 9 και των υπεραστικών για Χάνια/Ζαγορά και Πορταριά/Μακρινίτσα από τον ήδη κυκλοφορούμενο παραλιακό δρόμο οδό Αργοναυτών μέχρι την οδό Κ.Καρτάλη κι από εκεί ευθεία επάνω.
2. Η κυκλοφοριακή κατάσταση της οδού Αργοναυτών
2.1 Η οδός Αργοναυτών εκτείνεται κατά μήκος ολόκληρου του κεντρικού αστικού παραλιακού μετώπου του Βόλου, από τα Ψαράδικα (κόμβος Λαμπράκη/Παπαδιαμάντη/Πυράσσου) μέχρι τον Ι.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου & Ελένης. Στο τμήμα από τον κόμβο Παπαδιαμάντη μέχρι την οδό Τοπάλη επιτρέπεται η κυκλοφορία οχημάτων (κυκλοφορούμενο τμήμα). Το υπόλοιπο τμήμα είναι πεζοδρομημένο, αποτελεί το «καύχημα» του Βόλου και η γενική διαμόρφωσή του δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά από την δεκαετία του ’50.
2.2 Το κυκλοφορούμενο τμήμα της οδού έχει περάσει από διάφορα στάδια διαμορφώσεων και η σημερινή του μορφή και λειτουργία οριστικοποιήθηκε το 2004, με χρηματοδότηση από το πρόγραμμα Ελλάδα 2004 για την Ολυμπιακή Πόλη του Βόλου. Χαρακτηρίζεται από:
φαρδύ πλακοστρωμένο πεζοδρόμιο και έγχρωμο ποδηλατόδρομο σε όλο το μήκος μέχρι την είσοδο-έξοδο του parking του λιμένος στην πλευρά της θάλασσας και μπροστά στην πρόσφατα διαμορφωθείσα από τον Δήμο Βόλου Πλατεία Τελωνείου
γενικό πλάτος οδοστρώματος 8,0 μέτρα, διαχωρισμένο με συνεχή διαγράμμιση σε δύο λωρίδες κυκλοφορίας, μία ανά κατεύθυνση
πλήρη απαγόρευση στάθμευσης με Πινακίδες Ρ 40 του ΚΟΚ καθ’ όλο το μήκος και στις δύο πλευρές του δρόμου, που ελέγχεται από την Λιμενική Αστυνομία
2.3 Η οδός εξυπηρετεί:
· κυρίως κινήσεις πρόσβασης στα παραλιακά καταστήματα εστίασης, αναψυχής και εμπορίας (τα λίγα που έχουν απομείνει) για λόγους τροφοδοσίας, αποκομιδής και εξυπηρέτησης πελατών
· κινήσεις πρόσβασης και αποχώρησης προς/από τον λιμένα είτε για φόρτωση/εκφόρτωση στα οχηματαγωγωγά πλοία είτε για χρήση του parking
· κινήσεις επικοινωνίας μεταξύ των τμημάτων του λιμένος, Επιβατικού στον Κεντρικό Προβλήτα και Εμπορικού και Κρουαζιέρας στους Προβλήτες silo, 2 και 3
· κινήσεις εξυπηρέτησης των αλιευτικών σκαφών που δένουν στο τμήμα από Παπαδιαμάντη μέχρι την είσοδο του λιμένος
2.4 Ο κυκλοφοριακός φόρτος της οδού είναι γενικά χαμηλός (δεν υπάρχουν συγκεκριμένες μετρήσεις). Αυξάνεται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω της εντονότερης λειτουργίας του Επιβατικού λιμένος και σε κάποιες ιδιαίτερες περιόδους (π.χ. γιορτές Χριστουγέννων, Πάσχα) λόγω της χρήσης του parking, το οποίο εξυπηρετεί ολόκληρο τον κεντρικό εμπορικό τομέα της πόλης. Για ένα διάστημα 20-30 λεπτών μετά την άφιξη πλοίου στον Κεντρικό Προβλήτα, και ανάλογα με τον όγκο των οχημάτων, παρατηρείται μία σημειακή αύξηση του φόρτου στην έξοδο του λιμένος, η οποία ρυθμίζεται από όργανα της Λιμενικής Αστυνομίας. Ο πρόσκαιρος αυτός φόρτος αυτός διοχετεύεται είτε προς βορά στην οδό Κ.Καρτάλη – με διασπορά είτε προς [Β]+[ΒΑ] μέσω Κ.Καρτάλη, είτε προς [Α] μέσω Ιάσονος, είτε προς [Δ]+[ΝΔ] μέσω Δημητριάδος – είτε απευθείας προς [Δ]+[ΝΔ] στην οδό Αργοναυτών (κυκλοφορούμενο τμήμα).
Στην «Μελέτη Κυκλοφοριακών Επιπτώσεων των Δραστηριοτήτων του Λιμένα Βόλου», που εκπονήθηκε από τον Συγκοινωνιολόγο Μηχανικό κ. Κώστα Ν. Πετράκη τον Ιούλιο 2009, παρουσιάστηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο Βόλου και εγκρίθηκε από τον ΟΛΒ, γίνεται μία εμπεριστατωμένη ανάλυση αυτής της κίνησης αιχμής και της κατανομής της στο οδικό δίκτυο της πόλης, σύμφωνα και με τα αποτελέσματα α) της Γενικής Μελέτης Κυκλοφορίας και Μεταφορών (ΑΝΥΣΜΑ Α.Ε., 1995-96) αναφορικά με την κατανομή των κινήσεων στο Π.Σ. Βόλου σε σχέση με τις πληθυσμιακές πυκνότητες και β) της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του Λιμένος 2007-08, Εκτιμάται ότι η διαταραχή διαρκεί 1-2 ώρες και ότι ο προκύπτων πρόσθετος φόρτος είναι της τάξης των 300-400 Οχ./Ώρα. Κατά την γνώμη μας τόσο η διάρκεια όσο και ο φόρτος εκτιμώνται ιδιαίτερα αυξημένα, όμως, από επιστημονική άποψη βρίσκονται στην πλευρά της ασφάλειας για την πρόβλεψη που επιχειρεί ο μελετητής. Με αυτά, λοιπόν, τα δεδομένα, και παίρνοντας ως βάση μία κατανομή των κινήσεων 48% προς [Α]+[ΒΑ] και 52% προς [Δ]+[ΝΔ], η πρόσθετη συνολική επιβάρυνση του οδικού δικτύου Αργοναυτών, Κ.Καρτάλη, Ιάσονος, Δημητριάδος εκτιμάται σε 150-200 Οχ./Ωρα ανά κατεύθυνση.
Η Μελέτη εντοπίζει πρόβλημα στην κίνηση επί της οδού Αργοναυτών (κυκλοφορούμενο τμήμα) προς Δ,ΝΔ από την έξοδο του Λιμένος μέχρι τον Κόμβο Παπαδιαμάντη, και για τον λόγο αυτό προτείνει «να απαγορευτεί η χρήση της οδού Αργοναυτών με αντίστοιχη σήμανση κατά τις ώρες αιχμής αποβίβασης της θερινής περιόδου και η διοχέτευση της κυκλοφορίας των αποβιβαζόμενων οχημάτων προς την οδό Καρτάλη αποκλειστικά. Από εκεί, το ρεύμα {[Δ] + [ΝΔ]} θα κατευθύνεται προς τον κόμβο Λαρίσης / Αθηνών μέσω της Λαμπράκη, ενώ το ρεύμα {[Α] + [ΝΑ]}, που συντίθεται από χρήστες εν γένει εξοικειωμένους με την πόλη του Βόλου (κύρια κατοίκους), θα χρησιμοποιεί την Καρτάλη για τον οιονδήποτε τελικό του προορισμό εντός της πόλης του Βόλου ή το Πήλιο. Κρίνεται ακόμα σκόπιμη η ενίσχυση των σηματοδοτών και με τροχονόμους για πριμοδότηση των ρευμάτων εξόδου στους κρίσιμους κόμβους.»
Η πρόταση είναι απολύτως σωστή και εφαρμόσιμη, όμως, παρά το ότι έχει διατυπωθεί από τον Ιούλιο 2009, δεν έχει υλοποιηθεί ακόμη.
Το γενικό συμπέρασμα της Μελέτης σ’ αυτό το σημείο διατυπώνεται ως εξής:
«Κατά τις ημέρες και ώρες που εκδηλώνεται η μαζική αποβίβαση των οχημάτων από τα πλοία η φόρτιση του οδικού δικτύου βρίσκεται στα ελάχιστα επίπεδα και το δίκτυο λειτουργεί στα υψηλότερα επίπεδα εξυπηρέτησης (μεταξύ Α και Β). Συνεπώς, η επιφόρτιση των διαδρομών των 2 ρευμάτων δεν θα επηρεάσει τις παραμέτρους λειτουργίας των κλάδων και κόμβων σε βαθμό όχλησης. Επί πλέον, η ενίσχυση της διαχείρισης των φωτεινών σηματοδοτών με τροχονόμους για το χρονικό διάστημα εκδήλωσης του φαινομένου μπορεί να διευκολύνει ακόμη περισσότερο την ομαλή ροή, εφόσον οι τροχονόμοι ενισχύσουν το ‘πράσινο κύμα’ που ήδη λειτουργεί στους διαδρόμους Λαμπράκη – Δημητριάδος / Ιάσονος και Καρτάλη – Ιωλκού (Ελ. Βενιζέλου).» (βλ. Μελέτη Κυκλοφοριακών Επιπτώσεων των Δραστηριοτήτων του Λιμένα Βόλου, Κ.Ν.Πετράκης, Ιούλιος 2009, σ.16-19)
3. Πρόταση
Διέλευση των αστικών λεωφορειακών γραμμών 2, 3, 4, 7, 8 και 9 και των υπεραστικών γραμμών για Χάνια/Ζαγορά και Πορταριά/Μακρινίτσα από τον ήδη κυκλοφορούμενο παραλιακό δρόμο οδό Αργοναυτών μέχρι την οδό Κ.Καρτάλη κι από εκεί ευθεία επάνω.
Η πρόταση αυτή έχει διατυπωθεί ήδη από το 2008 και έχει γίνει αποδεκτή από τον Δήμο Βόλου με την Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Βόλου με αριθμό 220/2008 (30.05.2008, 14η τακτική συνεδρίαση, δύο (2) αρνητικές ψήφοι). Ήταν αποτέλεσμα προηγουμένων μετρήσεων Κυκλοφοριακού Φόρτου και Σύνθεσης της κυκλοφορίας στην οδό (βλ. σημείο 1.2) και καθημερινών παρατηρήσεων και επισημάνσεων όχι μόνον των Συγκοινωνιολόγων αλλά και πολλών ευαισθητοποιημένων πολιτών και επιβεβαιώθηκε με τις μετρήσεις του 2010. Στην συνέχεια, επικαιροποιήθηκε και περιλαμβάνεται στην Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Βόλου με αριθμό 617/2011, η οποία αποτελεί Απόφαση-Πλαίσιο για την συνολική κυκλοφοριακή λειτουργία ολόκληρου του διευρυμένου Δήμου Βόλου.
Με την πρόταση αυτή ο καθημερινός κυκλοφοριακός φόρτος της οδού Ιάσονος ελαφρύνεται κατά 298 λεωφορεία το 24ωρο (μείωση κατά 58,2%), και απαλλάσσεται από το σημαντικό πρόβλημα της αριστερής στροφής στον κόμβο Ιάσονος-Κ.Καρτάλη, όπου πλέον στρέφει αριστερά μόνον η Γραμμή 15 (μείωση κατά 78,1%).
Τα λεωφορεία, τα οποία είτε ξεκινούν από την Αφετηρία του Αστικού ή του Υπεραστικού ΚΤΕΛ είτε έρχονται από την οδό Λαρίσης κινούνται επί της οδού Λαμπράκη και εισέρχονται στην οδό Αργοναυτών στον Κόμβο Λαμπράκη/Παπαδιαμάντη μπροστά από τα Νέα Ψαράδικά και την Πλατεία Τελωνείου. Κινούνται στην συνέχεια παραλιακά, προσπερνούν τις εισόδους-εξόδους του λιμένα και φθάνουν στον Κόμβο Κ.Καρτάλη/Ιάσονος με κατεύθυνση προς [Β]+[ΒΑ] για να συνεχίσουν ευθεία προς [Β]+[ΒΑ].
Στον Κόμβο Ιάσονος/Κ.Καρτάλη απαιτείται τροποποίηση του προγράμματος φωτεινής σηματοδότησης, που θα γίνει από την αρμόδια υπηρεσία του Δήμου Βόλου.
Σύμφωνα με την Απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου 220/2008 στην παραλιακή αυτή διαδρομή προβλέπεται η χωροθέτηση τριών (3) Στάσεων με στέγαστρα στο προς την θάλασσα πεζοδρόμιο, όπου υπάρχει επαρκέστατος χώρος. Συγκεκριμένα: «1η στο ύψος της παλαιάς ψαραγοράς απέναντι από τη Δημαρχείο, 2η στη διασταύρωση Αργοναυτών και Σόλωνος και 3η Αργοναυτών και Κ.Καρτάλη».
Ύστερα από προσεκτικότερη ανάλυση των κυκλοφοριακών και χωρικών δεδομένων στην αρχή της Κ.Καρτάλη, καταλήγουμε στο ότι η 3η Στάση Αργοναυτών-Κ.Καρτάλη, η οποία έρχεται σε επαφή α) με τις λειτουργίες του Λιμένα στις εισόδους-εξόδους τόσο του Προβλήτα όσο και του parking και β) με τον ειδικό χώρο στάθμευσης για ασθενοφόρα κλπ. που υπάρχει στο σημείο, δεν χρειάζεται να χωροθετηθεί.
Επισημαίνεται ότι η κίνηση των λεωφορείων στην οδό Αργοναυτών είναι μονόδρομη. Η αντίθετη διαδρομή διεξάγεται όπως γίνεται και σήμερα, μέσω της οδού Δημητριάδος. Κατά συνέπεια, η αμφίδρομη κυκλοφορία στην οδό Αργοναυτών διεξάγεται κανονικά, με μόνη προϋπόθεση την αυστηρή τήρηση της αμφίπλευρης απαγόρευσης στάθμευσης, όπως ισχύει και σήμερα.
Συνημμένος ο χάρτης με την προτεινόμενη διαδρομή και τις στάσεις, που εκπονήθηκε από τον συνάδελφο Πολιτικό Μηχανικό & Συγκοινωνιολόγο Κώστα Καραγιάννη.
4. Επίλογος
Η ανάλυση των κυκλοφοριακών δεδομένων δείχνει ότι υπάρχει σοβαρό όφελος για την Πόλη του Βόλου από την προτεινόμενη αλλαγή διαδρομής των συγκεκριμένων λεωφορειακών γραμμών. Η οδός Ιάσονος ελαφρύνεται πολύ σημαντικά, ενώ η οδός Αργοναυτών επιβαρύνεται μεν σε σχέση με το σήμερα, αλλά είναι απολύτως σε θέση να διεκπεραιώσει αυτόν τον κυκλοφοριακό φόρτο των λεωφορείων.
